ಇನ್ನೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅನ್ಯಾಯದ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವವರನ್ನು ಗುರುತಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ದಲಿತ, ಬುಡಕಟ್ಟು, ಹಿಂದುಳಿದ, ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಸಮುದಾಯಗಳ ಧ್ವನಿ ಎತ್ತುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಒಕ್ಕಲಿಗ, ಪಸ್ಮಾಂಡ, ಅತ್ಯಂತ ಹಿಂದುಳಿದ ಮತ್ತು ಮಹಾದಲಿತ ಸಮುದಾಯದ ಧ್ವನಿಗೆ ಧ್ವನಿ ನೀಡುವುದು ಈ ಯಾತ್ರೆಯ ನೈತಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾಗಿದೆ
ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಘೋಷಿಸಿದ ‘ಭಾರತ್ ಜೋಡೋ ನ್ಯಾಯ್ ಯಾತ್ರಾ’ಯು ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾನು ಕೇಳಿದ ಹಾಡನ್ನು ನೆನಪಿಸಿತು: “ಇನ್ಸಾಫ್ ಕಿ ದಗರ್ ಪೆ, ಬಚ್ಟನ್ ದಿಖಾವೋ ಚಲ್ ಕೆ/ಯೇ ದೇಶ್ ಹೈ ತುಮ್ಹಾರಾ, ನೇತಾ ತುಮ್ಹಿ ಹೋ ಕಲ್ ಕೆ”.
ಸಂವಿಧಾನದ ಪೀಠಿಕೆಯಲ್ಲಿ “ಸಾಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ನ್ಯಾಯ” ಭರವಸೆಯ ದಶಕದ ನಂತರ, ಶಕೀಲ್ ಬಡಾಯುನಿ ಅವರು “ಗಂಗಾ ಜಮುನಾ” ಚಿತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಬರೆದು ಹೇಮಂತ್ ಕುಮಾರ್ ಅವರ ಸುಮಧುರ ಕಂಠದಲ್ಲಿ ಹಾಡಿರುವ ಈ ಹಾಡು ದೇಶಪ್ರೇಮವನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯದ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ. ನ್ಯಾಯದ ಆಳವಾದ ಚಿಂತನೆಯ ವಾರಸುದಾರರು ನಾವೇ ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಹಾಡಿನ ಸಾಹಿತ್ಯವೂ ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ.
“ಅದು ನಿಮ್ಮದೇ ಆಗಿರಲಿ ಅಥವಾ ಬೇರೆಯವರಾಗಿರಲಿ, ಎಲ್ಲರಿಗೂ ನ್ಯಾಯ ಸಿಗಬೇಕು/ನಿಮ್ಮ ಹೆಜ್ಜೆ ಅಲುಗಾಡದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಿ.” ಈ ಸಾಲುಗಳು ನ್ಯಾಯದ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಅದು ಯಾವುದೇ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಬದ್ಧವಾಗಿಲ್ಲ, ದೇಶದ ಗಡಿಯೊಳಗೆ ಸಹ ಅಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯವು ತನ್ನದೇ ಆದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಿದ್ಧವಾಗಿಲ್ಲ.
ಭಾರತದ ಹೆಮ್ಮೆಯು ಇತರರಿಗಿಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾಗಿರುವುದರಲ್ಲಿ ಸುಳ್ಳಲ್ಲ. ಆದರೆ ಇಡೀ ಮಾನವ ಕುಲವನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತುವುದು: “ಮಾನವೀಯತೆಯ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಗೌರವದ ಕಿರೀಟವನ್ನು ಇರಿಸಲು / ಒಬ್ಬರ ದೇಹ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತದ ಗೌರವವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ʼಸತ್ಯಗಳ ಬಲದ ಮೇಲೆʼ ಮಾತ್ರ ಭಾರತದ ಗೌರವವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು” ಎಂದು ಹಾಡು ಎಚ್ಚರಿಸುತ್ತದೆ.
ಕಳೆದ 63 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಪಯಣ ನಮ್ಮನ್ನು ನ್ಯಾಯದ ಹಾದಿಯಿಂದ ದೂರ ಕೊಂಡೊಯ್ದಿದೆ. ನಾವು ಪ್ರತಿ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಬೇರೆಯವರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ನೋಡುತ್ತೇವೆ. ಬಲಿಪಶು ನನ್ನ ಸ್ವಂತ ಧರ್ಮ ಅಥವಾ ಜಾತಿಯವನಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಅನ್ಯಾಯವನ್ನು ಸಹಿಸದೆ ವೈಭವೀಕರಿಸಲು ನಾವು ಸಿದ್ಧರಿದ್ದೇವೆ.
ದೂರದ ಭೂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಅಥವಾ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡ ಅನ್ಯಾಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರತೀಕಾರ ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ನ್ಯಾಯವನ್ನು ನಾವು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಮಾನವೀಯತೆಯ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಕಿರೀಟವನ್ನು ಇರಿಸುವ ಬದಲು, ೨ನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ನಂತರದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡವನ್ನು ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸುವಲ್ಲಿ ನಾವು ನಿರತರಾಗಿದ್ದೇವೆ. ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತಿರುವ ಅನ್ಯಾಯವನ್ನು ಸುಳ್ಳಿನ ಮೂಲಕ ಮುಚ್ಚಿಟ್ಟು ʼವಿಶ್ವಗುರುʼ ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಬೃಹತ್‌ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ.
ಹೀಗಿರುವಾಗ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದಿಂದ ನ್ಯಾಯ ಯಾತ್ರೆಯ ಘೋಷಣೆ ಆಶಾಕಿರಣವಾದರೆ ಅದು ಕೂಡ ಹಲವು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ. ರಾಜಕೀಯ ವಲಯದಲ್ಲಿ, ಈ ಭಾರತ್ ಜೋಡೋ ನ್ಯಾಯ್ ಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಮುಂಬರುವ ಲೋಕಸಭೆ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಲಿಂಕ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಅದು ಕೂಡ ಸರಿಯಾಗಿದೆ. ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಈ ಯಾತ್ರೆ ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದರೆ ಅದರಲ್ಲಿ ತಪ್ಪೇನಿಲ್ಲ.
ಈ ಗೆಲುವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಅವರು ದ್ವೇಷ ಮತ್ತು ಸುಳ್ಳಿನ ಸಹಾಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ ಆಕ್ಷೇಪಣೆ ಇರಬಹುದು. ಯಾವುದೇ ಪಕ್ಷವು ಚುನಾವಣೆ ಗೆಲ್ಲಲು ನ್ಯಾಯ, ಸತ್ಯ, ಅಹಿಂಸೆ, ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದಂತಹ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಲು ಬಯಸಿದರೆ ಅದನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಬೇಕು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಈ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನ್ಯಾಯದ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ನೀಡುವುದು ಭರವಸೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ನಮ್ಮ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಆಳವಾದ ಪರಂಪರೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ.
ಇಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವಿಸುವ ಪ್ರಶ್ನೆ ಏನೆಂದರೆ, ಈ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯದ ಅರ್ಥವೇನು? ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಹೊರಡಿಸಿದ ಅಧಿಕೃತ ಪ್ರಕಟಣೆಯಲ್ಲಿ, ನ್ಯಾಯದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ ರಾಜಕೀಯ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಸರಿಯಾದ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಅಮೂರ್ತವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ.
ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ಈ ಪ್ರಯಾಣವು ನ್ಯಾಯದ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬಂದಾಗಿನಿಂದಲೂ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ನ್ಯಾಯ ಎನ್ನುವುದು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ನುಡಿಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿದೆ. 70 ಮತ್ತು 80 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ನ್ಯಾಯ ಎಂದರೆ “ರೋಟಿ, ಕಪ್ಡಾ ಮತ್ತು ಮಕಾನ್” ಅಂದರೆ ಜನರಿಗೆ ಜೀವನದ ಕನಿಷ್ಠ ಅಗತ್ಯಗಳು. 90ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಭಾಷಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವು ಬದಲಾಗಿದೆ. ಈಗ ಅವರಿಗೆ “ವಿದ್ಯುತ್, ರಸ್ತೆಗಳು, ನೀರು”, ಅಂದರೆ ಕೇವಲ ಬದುಕಿನ ಆಚೆಗೆ ಕೆಲವು ಕನಿಷ್ಠ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಬೇಕಾಗಿದ್ದವು.
ಆದರೆ, ಇಂದು ಜನರ ಆಶೋತ್ತರಗಳು ಮುಂದೆ ಹೋಗಿವೆ. ಯುವ ಹಲ್ಲಾ ಬೋಲ್ ನಾಯಕ ಅನುಪಮ್ ಈ ಹೊಸ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯನ್ನು “ಗಳಿಕೆ, ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ಔಷಧ” ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇಂದು ದೇಶದ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಪಡಿತರ, ವಿದ್ಯುತ್ ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಅಗತ್ಯವೂ ಇದೆ. ಆದರೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಯುವಕನಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ, ಪ್ರತಿ ಮಗುವಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಸಮಾನ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಉಚಿತ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಆರೋಗ್ಯ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ನಾಯಕ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಅದು ಹುಡುಕುತ್ತಿದೆ. ಭಾರತ್ ಜೋಡೋ ನ್ಯಾಯ್ ಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಈ ಹೊಸ ಆಶಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಜೋಡಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ನ್ಯಾಯ ಸಲ್ಲಿಸಲು, ಅವುಗಳಿಗೆ ಗಟ್ಟಿ ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ಘೋಷಣೆಗಳ ರೂಪವನ್ನು ನೀಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಇದು ಮತ್ತೊಂದು ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲ ಎಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಭರವಸೆ ನೀಡಬಹುದು. ನಿರುದ್ಯೋಗದ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟನ್ನು ಎದುರಿಸಲು, ಉದ್ಯೋಗದ ಹಕ್ಕಿನ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ನೀತಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಬೇಕು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಉದ್ಯೋಗ ಖಾತ್ರಿ ಜತೆಗೆ ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿರುವ ನಗರ ಉದ್ಯೋಗ ಖಾತ್ರಿ, ವಿದ್ಯಾವಂತ ನಿರುದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಅಪ್ರೆಂಟಿಸ್ ಶಿಪ್ ನಂತಹ ಯೋಜನೆಗಳ ನೀಲನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಮಂಡಿಸಬೇಕು.
ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸಲು, ಕೇವಲ ವಿಮೆಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸದೆ, ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಂದ ಸರ್ಕಾರಿ ಜಿಲ್ಲಾ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳವರೆಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಬೇಕು. ಉಚಿತ ವೈದ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಉಚಿತ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು ಮತ್ತು ಔಷಧಿಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸಹ ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಚಿರಂಜೀವಿ ಯೋಜನೆ ಅದರ ಆಧಾರವಾಗಬಹುದು. ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅವಕಾಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ತರಲು, ಕೆಜಿ ಅಂದರೆ ಶಿಶುವಿಹಾರದಿಂದ ಪಿ.ಜಿ.ವರೆಗೆ ಅಂದರೆ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯವರೆಗೆ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ದೊಡ್ಡ ಸವಾಲು ಎಂದರೆ ಈ ನ್ಯಾಯದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಆಧಾರವನ್ನು ರಚಿಸುವುದು, ಅದರ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಕಾಗದದ ಮೇಲೆ ಮಾತ್ರ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಇಂದಿನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅನ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಕಷ್ಟವೇನಲ್ಲ. ಮಹಿಳೆಯರು, ನಿರುದ್ಯೋಗಿಗಳು, ಯುವಕರು, ಬಡವರು, ಕಾರ್ಮಿಕರು ಮತ್ತು ರೈತರು ಹಾಗೂ ಆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳು.
ಇದನ್ನೂ ಓದಿ ಈ ದಿನ ಸಂಪಾದಕೀಯ | ಕಡುದ್ವೇಷದ ಕತ್ತಲ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳ್ಳಂಬೆಳಕಿನ ತೀರ್ಪು
ಇನ್ನೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅನ್ಯಾಯದ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವವರನ್ನು ನಾವು ಗುರುತಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ದಲಿತ, ಬುಡಕಟ್ಟು, ಹಿಂದುಳಿದ ಮತ್ತು ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಸಮುದಾಯಗಳ ಧ್ವನಿ ಎತ್ತುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಒಕ್ಕಲಿಗ ಸಮುದಾಯ, ಪಸ್ಮಾಂಡ ಸಮುದಾಯ, ಅತ್ಯಂತ ಹಿಂದುಳಿದ ಮತ್ತು ಮಹಾದಲಿತ ಸಮುದಾಯದ ಧ್ವನಿಗೆ ಧ್ವನಿ ನೀಡುವುದು ಈ ಯಾತ್ರೆಯ ನೈತಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾಗಿದೆ
ಈ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ನ್ಯಾಯದ ಪ್ರಯಾಣವು ಈ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಗುನುಗುತ್ತಾ ಮುಂದುವರಿಯಬಹುದು: “ಜಗತ್ತಿನ ನೋವನ್ನು ಸಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಏನನ್ನೂ ಹೇಳದೆ / ಸತ್ಯದ ಬಲದಿಂದ ಮುಂದುವರಿಯಿರಿ / ಒಂದು ದಿನ ನೀವು ಜಗತ್ತನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತೀರಿ / ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ನ್ಯಾಯದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿ…”
ಯೋಗೇಂದ್ರ ಯಾದವ್
ಸ್ವರಾಜ್‌ ಇಂಡಿಯಾದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು, ರಾಜಕೀಯ ವಿಶ್ಲೇಷಕ
