ಲಂಬಾಣಿ ಸಮುದಾಯವು ತನ್ನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಜೀವನ ಶೈಲಿ, ವೇಷಭೂಷಣ, ಕಲಾ ರೂಪಗಳು ಮತ್ತು ಪಾರಂಪರಿಕ ಆಚರಣೆಗಳ ಮೂಲಕ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿರಿಸಿದೆ. ಈ ಸಮುದಾಯದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಉತ್ಸವವೆಂದರೆ ಗೋಧಿ ಹಬ್ಬ, ಕೆಲವಡೆ ಇದನ್ನು ತೀಜ್ ಹಬ್ಬ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹಬ್ಬವು ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಮಹಿಳಾ ಕೇಂದ್ರಿತ ಹಬ್ಬವಾಗಿದ್ದು, ಭಕ್ತಿಭಾವ, ಸಹನೆ, ವೈಭವ ಹಾಗೂ ಶ್ರದ್ಧೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ.
ಗೋಧಿ ಹಬ್ಬದ ಹಿನ್ನೆಲೆ:
ಗೋಧಿ ಹಬ್ಬ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವಿವಾಹವಾಗದ ಹುಡುಗಿಯರಿಗಾಗಿ ಆಚರಿಸಬಹುದಾದ ಹಬ್ಬವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹುಡುಗಿಯರು ತಮ್ಮ ಭವಿಷ್ಯದ ಗಂಡನೊಂದಿಗೆ ಸೌಖ್ಯದ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಆಶೀರ್ವಾದ ಬೇಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ಹಬ್ಬವನ್ನು ವಿವಾಹದ ಕನಸು, ಕುಟುಂಬ ಬದುಕಿನ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ, ಭಕ್ತಿಭಾವದೊಂದಿಗೆ ಸಂವಾದದ ರೂಪವಾಗಿ ನೋಡಬಹುದು.
ಲಂಬಾಣಿಗಳು ಕೃಷಿಪ್ರಧಾನ ಜನಸಮುದಾಯವಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ಪ್ಲಾವನ ಋತು (ಮಳೆಗಾಲ) ಅವರಿಗೆ ತುಂಬಾ ಮಹತ್ವದ್ದು. ಗೋಧಿ ಹಬ್ಬದ ಮೂಲಕ ಭೂಮಾತೆಯ ಸಮೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಭೂಮಿ–ಮನುಷ್ಯ ಸಂಬಂಧದ ಪವಿತ್ರತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಮಳೆಯ ಆರಂಭಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ, ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಇತರ ಜೀವಿಗಳ ಸಹಜ ಜೀವರಚನೆಗೆ ಕೃತಜ್ಞತೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಆಚರಣೆ ಇದಾಗಿದೆ.
ಈ ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀಯರ ತ್ಯಾಗ, ಶ್ರದ್ಧೆ, ಸಹನೆ ಹಾಗೂ ಶಕ್ತಿ ಎನ್ನುವ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯ ಮೂಲಕ, ಉಪವಾಸದ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆಗಳ ಮೂಲಕ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೆಡೆ, ಪತಿವ್ರತಾ ಧರ್ಮದ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಎಂಬುದಾಗಿ ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯ ಸಮರ್ಪಣೆಯ ಹಬ್ಬವೆಂದೂ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕೃಷಿ ಪ್ರಧಾನ ಜೀವನ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ಲಂಬಾಣಿ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ, ಗೋಧಿ ಹಬ್ಬವು ವರ್ಷಾದೇವಿಯ ಆರಾಧನೆ ಹಾಗೂ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಎಚ್ಚರಿಕೆಗೊಂದು ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಈ ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ಆಭರಣಗಳನ್ನೂ, ಉಜ್ವಲ ಬಣ್ಣದ ಕೈಯಿಂದಲೇ ಮಾಡಿದ ಪೋಷಾಕುಗಳನ್ನೂ ಧರಿಸಿ, ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತದ ಮೂಲಕ ದೇವಿಯನ್ನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ. ಗಂಗಾಮಾತೆಯ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿ ಮರದ ಕೊಂಬೆ ಅಥವಾ ನಿಂತ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ಇಚ್ಛೆಯ ಗಂಡನ ಆಯ್ಕೆಗಾಗಿ ದೇವಿಯ ಅನುಗ್ರಹವನ್ನು ಬೇಡುವುದೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪುರಾತನ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಹಬ್ಬದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಮುದಾಯದ ಎಲ್ಲ ಸದಸ್ಯರು ಸೇರಿ ಭೋಜನ ಮಾಡಿ, ಸಂತೋಷ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
ಆಚರಣೆ ಹೇಗೆ?
ಹಬ್ಬದ ಪ್ರಮುಖ ದಿನದಂದು ವಿವಾಹದ ಕನಸುಕಳ್ಳ ಯುವತಿಯರು ಉಪವಾಸವಿರುತ್ತಾರೆ. ಈ ಉಪವಾಸವು ಪತಿವ್ರತಾ ಧರ್ಮದ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಹಾಗೂ ಭಕ್ತಿಯ ಶ್ರದ್ಧಾ ರೂಪವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಿವಾಹಿತ ಮಹಿಳೆಯರು ಪತಿಯ ಆಯುಷ್ಯ ಹಾಗೂ ಸುಖಕ್ಕಾಗಿ ಉಪವಾಸವಿರುತ್ತಾರೆ. ದೇವರ ಮೂರ್ತಿ ಅಥವಾ ಮರದ ಕೊಂಬೆಯನ್ನು ‘ಗೋದಿನ ಮದ್ದು’ ಎಂದು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ತುಳಸಿ, ಅರಳಿ ಎಲೆ, ಹೂವು, ಹಣ್ಣುಗಳು, ಹತ್ತಿರದ ಕಾಡು ಸಸ್ಯಗಳು ಮೊದಲಾದವುಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಪವಾಡೆ–ಚೋಳಿ ಅಥವಾ ಲಂಬಾಣಿ ಹಸ್ತಧಾರಿತ ಬಟ್ಟೆ ಧರಿಸಿ ಹಾಲು, ಮೊಸರು, ಸಕ್ಕರೆ ಅಥವಾ ಬೇಳೆಗಳಿಂದ ತಯಾರಾದ ನೈವೇದ್ಯ ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಬ್ಬದ ಸಂಜೆಯ ವೇಳೆಗೆ ಮಹಿಳೆಯರು ಗುಂಪು ಗುಂಪಾಗಿ ಸೇರಿ ತಂಬೂರ, ಡೋಲ್, ತಾಳ ಇತ್ಯಾದಿ ವಾದ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡುತ್ತಾರೆ.
ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವ:
ಗೋಧಿ ಹಬ್ಬವು ಮಹಿಳೆಯರ ಅಸ್ತಿತ್ವ, ಭಕ್ತಿಭಾವ, ಬುದ್ಧಿ ಹಾಗೂ ತ್ಯಾಗಶೀಲತೆಯ ಗೌರವವಾಗಿದೆ. ಸ್ತ್ರೀ ಶಕ್ತಿಗೆ ಕಲಾತ್ಮಕ ರೂಪ ನೀಡುವ ಈ ಹಬ್ಬ, ಮಹಿಳೆಯರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಬದಲಾವಣೆಯ ತ್ರಾಣವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ ತಾಯಂದಿರು, ಯುವತಿಯರು ತಮ್ಮ ಅಭಿಲಾಷೆಗಳನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಲಂಬಾಣಿ ಸಮುದಾಯದ ಜಾನಪದ ಗೀತೆಗಳು, ವೇಷಭೂಷಣಗಳು, ಬಾಯಲ್ಲೇ ಹರಿದಾಡುವ ಕಥೆಗಳು ಈ ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ ಜೀವಂತವಾಗುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿರುವ ತತ್ವಪಾಠ, ನೈತಿಕತೆ, ಮನೋವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಶಾಂತಿ ಹಾಗೂ ನಾಟಕೀಯ ವೈಭವವು ಜನಪದ ಪರಂಪರೆಯ ಉಳಿವಿಗೆ ಅಳವಡಿಯಾಗಿದೆ.
ಈ ಹಬ್ಬವು ಸಮುದಾಯದ ಎಲ್ಲಾ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಒಂದೇ ವೇದಿಕೆಗೆ ತರುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂತರ ಇಲ್ಲದೆ, ಎಲ್ಲರೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ಹಬ್ಬ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂವಾದ, ಸಹಬಾಳ್ವೆ, ಪರಸ್ಪರ ಗೌರವಗಳನ್ನೇ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಕೃಷಿಯೊಂದಿಗೆ ಲಂಬಾಣಿಗಳ ಒಡನಾಟವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಗೋಧಿ ಹಬ್ಬವು ಬಿತ್ತನೆ, ಕೊಯ್ಲು ಮತ್ತು ಮಳೆಯ ನಿರೀಕ್ಷೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಪರಿಸರದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅರಿವಿನ ಹಾಗೂ ಧರ್ಮದ ಸಮನ್ವಯದ ದ್ಯೋತಕವಾಗಿದೆ.
ಲಂಬಾಣಿ ಹಬ್ಬಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಹಾಡು-ನೃತ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ವಾದ್ಯಗಳ ಬಳಕೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಶ್ರವ್ಯ, ದೃಶ್ಯ ಮತ್ತು ಸ್ಪರ್ಶಾತ್ಮಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುತ್ತವೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಮನರಂಜನೆಯಲ್ಲ; ಅದು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಅನುಭವವನ್ನೂ ಮುಂದಿನ ತಲೆಮಾರಿಗೆ ಸಾರುವ ಶ್ರದ್ಧಾಸಂಪನ್ನ ಉಪಕರಣವಾಗಿದೆ.
ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: ದಶಕಗಳ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಶಾಶ್ವತ ಮುಕ್ತಿ: 1 ಲಕ್ಷ ಫಲಾನುಭವಿಗಳಿಗೆ ಕಂದಾಯ ಗ್ರಾಮಗಳ ಹಕ್ಕುಪತ್ರ
ಗೋಧಿ ಹಬ್ಬವು ಲಂಬಾಣಿ ಸಮುದಾಯದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅಂತರಂಗವನ್ನೇ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಅತ್ಯಂತ ವಿಶಿಷ್ಟ ಹಾಗೂ ಭಾವಪೂರ್ಣ ಹಬ್ಬವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಾರಸತ್ತ್ವ, ಸಮುದಾಯ ಒಗ್ಗಟ್ಟು ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀ ಶಕ್ತಿಯ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಚಿತ್ರವಾಗಿದೆ. ಬಡತನ, ಅನಕ್ಷರತೆ, ಮರೆಯಾಗುತ್ತಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ನಡುವೆ ಈ ಹಬ್ಬವು ಇಂದಿಗೂ ತನ್ನ ಪೌರಾಣಿಕತೆ, ಶ್ರದ್ಧೆ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.
ಹಬ್ಬದ ಮೂಲಕ ಯುವ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ತಮ್ಮ ಮೂಲ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಭಾಷೆ, ಭಕ್ತಿಭಾವ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಬರುವಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಥ ಹಬ್ಬಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸುವುದು ತಳಮೂಲಗಳಿಂದ ಹೊಸತಳಹದಿಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಸೇತುವೆಯಾಗಿದೆ. ಸರ್ಕಾರ ಹಾಗೂ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಈ ಹಬ್ಬಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ ಗಮನ ಹರಿಸಿ, ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡುವುದು ಅವಶ್ಯಕ.
ರಾಘವೇಂದ್ರ ರವರು ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅರಸೀಕೆರೆ ತಾಲೂಕಿನ ಉಂಡಿಗನಾಳು ಗ್ರಾಮದವರು. ಕುವೆಂಪು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಬಿಎಸ್ಸಿ ಪದವಿ ಪಡೆದಿರುವ ಇವರು ಈದಿನ ಡಾಟ್ ಕಾಮ್ ಮಾಧ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಕಳೆದ 2023 ರಿಂದ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲಾ ವರದಿಗಾರರಾಗಿ ಕರ್ತವ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
ವರದಿಗಾರಿಕೆ, ರಾಜಕೀಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ,Anchoring, (ನಿರೂಪಣೆ) ವಿಶೇಷ ಸ್ಟೋರಿ ಹಾಗೂ ತನಿಖಾ ವರದಿಗಾರಿಕೆ ಮಾಡುವುದು ಇವರ ಅಚ್ಚು ಮೆಚ್ಚಿನ ಕ್ಷೇತ್ರ.
