ಪದಚ್ಯುತಿ ಮಸೂದೆಯು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ನಿಗ್ರಹದ ನೆಪದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಪಿತೂರಿಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತದೆ. ಬಿಜೆಪಿ ಆಡಳಿತದ ರಾಜ್ಯಗಳ ನಾಯಕರ ಮೇಲೆ ಇಡಿ, ಐಟಿ, ಸಿಬಿಐ ದಾಳಿ ನಡೆಯದಿರುವುದು ಪಕ್ಷಪಾತವನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಬಿಜೆಪಿಯೇತರ ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕರನ್ನ ಗುರಿಮಾಡಿ, ಬಗ್ಗುಬಡಿಯಲು ಬಳಕೆಯಾಗುವ ಅನುಮಾನ ಕಾಡುತ್ತದೆ...
ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಸಚಿವ ಅಮಿತ್ ಶಾ 2025ರ ಆಗಸ್ಟ್ 20ರಂದು ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಿದ ಪದಚ್ಯುತಿ ಮಸೂದೆ- ಸಂವಿಧಾನದ 130ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಸೂದೆ- ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ಮಹತ್ವದ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಮಸೂದೆಯ ಮೂಲಕ ಸಂವಿಧಾನದ 75, 164 ಮತ್ತು 239ಎ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶವಿದೆ. ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ, ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮತ್ತು ಸಚಿವರು ಕನಿಷ್ಠ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಅರ್ಹವಾದ ಗಂಭೀರ ಅಪರಾಧ ಆರೋಪಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸತತ 30 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ ಅವರನ್ನು ಹುದ್ದೆಯಿಂದ ವಜಾ ಮಾಡುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಈ ಮಸೂದೆ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ 75ನೇ ವಿಧಿಯ ನಂತರ ಹೊಸ 5ಎ ಪರಿಚ್ಛೇದವನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ರಾಜ್ಯಗಳ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮತ್ತು ಸಚಿವರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ 164ನೇ ವಿಧಿಯ ನಂತರ 4ಎ ಪರಿಚ್ಛೇದವನ್ನು ಜೋಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ದೆಹಲಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ 239ಎ ವಿಧಿಯ ನಂತರ 5ಎ ಪರಿಚ್ಛೇದವನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಈ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರೊಂದಿಗೆ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಕಾಯ್ದೆ 1963 ಮತ್ತು ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಪುನರ್ರಚನೆ ಕಾಯ್ದೆ 2019ಕ್ಕೂ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಪದಚ್ಯುತಿ ಮಸೂದೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಆರೋಪಿತ ನಾಯಕರು 30 ದಿನಗಳ ಕಸ್ಟಡಿಯ ನಂತರ 31ನೇ ದಿನದಿಂದ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಕೇಂದ್ರ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಸಚಿವರ ವಜಾಕ್ಕೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗೆ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಬಹುದು, ಆದರೆ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡದಿದ್ದರೂ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿ ವಜಾ ಆಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳಿಗೆ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಬಹುದು. ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಅಥವಾ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಸ್ವತಃ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಅವರು ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡದಿದ್ದರೂ 32ನೇ ದಿನದಿಂದ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ದೆಹಲಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೂ ಅನ್ವಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಮಸೂದೆಯು ಜೈಲಿನಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಮತ್ತೆ ಅದೇ ಹುದ್ದೆಗೆ ನೇಮಕಗೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ತಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಕಸ್ಟಡಿ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಸಂಸದೀಯ ಜಂಟಿ ಸಮಿತಿಯ ಪರಾಮರ್ಶೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಮುಂದಿನ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಭ್ರಷ್ಟ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ಜನರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಬಾರದು ಎಂಬುದು ಈ ಮಸೂದೆಯ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ. ಆದರೆ, ಮಸೂದೆಯ ಅಡಿಪಾಯದಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತದ ನೈಜ ಉದ್ದೇಶ ಏನು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ತೀವ್ರ ಸಂಶಯ ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ಮಸೂದೆಯ ಅನುಕೂಲಗಳು ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ನೈತಿಕತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಅಡಗಿವೆ. ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಜನರ ಆಶಯಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವವರಾಗಿ, ಅವರ ನಡತೆಯು ಅನುಮಾನಕ್ಕೆ ಆಸ್ಪದ ನೀಡದಂತೆ ಇರಬೇಕು ಎಂಬುದು ಮಸೂದೆಯ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶ. ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಅಥವಾ ಗಂಭೀರ ಅಪರಾಧ ಆರೋಪಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿರುವ ನಾಯಕರು ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿಯುವುದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಹುಸಿಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಅಡಚಣೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ದೆಹಲಿಯ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಅರವಿಂದ್ ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್ ಅವರು 2024ರಲ್ಲಿ ಅಬಕಾರಿ ಹಗರಣದಲ್ಲಿ ಬಂಧನಕ್ಕೊಳಗಾಗಿ ಆರು ತಿಂಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಲಿಲ್ಲ, ಇದು ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಗೊಂದಲವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. ಈ ಮಸೂದೆಯು ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿ, ನಾಯಕರು ಅನುಮಾನಕ್ಕೆ ಅತೀತರಾಗಿರುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧೀಕರಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸಿವಿಲ್ ಸರ್ವಿಸ್ ನಿಯಮಗಳಂತೆ ಚುನಾಯಿತ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಿಗೂ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೇರುವುದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ ಈ ಮಸೂದೆಯು ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ಸವಾಲು ಹಾಕುತ್ತದೆ ಎಂಬ ವಿಮರ್ಶೆಗಳು ಬಲವಾಗಿವೆ. ‘ತಪ್ಪಿತಸ್ಥ ಎಂದು ಸಾಬೀತಾಗುವವರೆಗೆ ಯಾರೂ ದೋಷಿಯಲ್ಲ’ ಎಂಬ ಈ ನೆಲದ ನ್ಯಾಯದ ತತ್ವವನ್ನು ಇದು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಕೇವಲ ಆರೋಪಗಳ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಣೆ ಮುಗಿಯುವ ಮುನ್ನವೇ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಅಧಿಕಾರಗಳ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಯನ್ನು ಕುಂದಿಸುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಕಾರ್ಯಾಂಗದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾದ ಇಡಿ, ಐಟಿ, ಸಿಬಿಐಗಳು ನ್ಯಾಯಾಂಗದಂತೆ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಹೇರುವಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ ರಚನೆಯಾದ ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಇದು ಧಕ್ಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಅಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಲು ಈ ನಿಯಮವನ್ನು ದುರ್ಬಳಕೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಸಚಿವ ವಿ. ಸೆಂಥಿಲ್ ಬಲಾಜಿ ಅವರ ಬಂಧನದ ನಂತರವೂ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿದಿದ್ದು ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಲ್ಲ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿದೆ, ಆದರೆ ಈ ಮಸೂದೆ ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕರಣಗಳು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಎಳೆಯುವುದರಿಂದ, ಕೇವಲ ಬಂಧನದಿಂದಲೇ ಚುನಾಯಿತ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಬೀಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ, ಇದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೂಲಕ್ಕೆ ಧಕ್ಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಮಸೂದೆಯ ಅಂಗೀಕಾರಕ್ಕೆ ಸಂಸತ್ತಿನ ಉಭಯ ಸದನಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಬಹುಮತ ಬೇಕು ಮತ್ತು ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದರಿಂದ ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳ ಅನುಮೋದನೆಯೂ ಅಗತ್ಯ. ಸದ್ಯ ಎನ್‌ಡಿಎ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಅಷ್ಟು ಬಹುಮತವಿಲ್ಲ. ಆದರೂ, ಈ ಮಸೂದೆಯು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ನಿಗ್ರಹದ ನೆಪದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರತೀಕಾರಕ್ಕೆ ಅಸ್ತ್ರವಾಗಬಹುದು ಎಂಬ ಆತಂಕಗಳು ಇವೆ. ಕಾನೂನು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ನಿಧಾನಗತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ವಿರೋಧಿಗಳನ್ನು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಹೊರಹಾಕುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇದು ಸಂವಿಧಾನದ ಆಶಯಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ ರಚನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುತ್ತದೆ.
ಇದನ್ನು ಓದಿದ್ದೀರಾ? ಈ ದಿನ ಸಂಪಾದಕೀಯ | ಮಹೇಶ್‌ ಶೆಟ್ಟಿ ತಿಮರೋಡಿ ಬಂಧನ; ಜನರ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಸರ್ಕಾರದ ಉತ್ತರ ಏನು?
ವಿಪಕ್ಷಗಳು ಈ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಿವೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ವಿಪಕ್ಷಗಳ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿರುವ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಅಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸುವ ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸುವುದರಿಂದ ಇವರ ಆಕ್ರೋಶಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಕೇಂದ್ರದ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳಾದ ಇಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಬಿಐನಂಥ ತನಿಖಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡು ವಿರೋಧಿ ನಾಯಕರನ್ನು ಗುರಿಮಾಡುವುದು ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ದೆಹಲಿಯ ಅರವಿಂದ್ ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್ ಅವರನ್ನು ಅಬಕಾರಿ ಹಗರಣದಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸಿ ಆರು ತಿಂಗಳು ಜೈಲಿನಲ್ಲಿಟ್ಟಿದ್ದು, ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ನ ಹೇಮಂತ್ ಸೊರೇನ್ ಅವರನ್ನು ಭೂ ಹಗರಣದಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸಿ ಹುದ್ದೆಯಿಂದ ಕೆಳಗಿಳಿಸಿದ್ದು ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ಡಿ.ಕೆ. ಶಿವಕುಮಾರ್ ಅವರ ಮೇಲೆ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ಹಗರಣದಲ್ಲಿ ದಾಳಿಗಳು ನಡೆದಿರುವುದು ಕೇಂದ್ರದ ಪಕ್ಷಪಾತವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ನಾಯಕರು ವಿಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿದ್ದು, ಅವರ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವಿದೆ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟ. ಈ ಮಸೂದೆ ಜಾರಿಯಾದರೆ, ಕೇವಲ 30 ದಿನಗಳ ಬಂಧನದಿಂದಲೇ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಬೀಳಬಹುದು, ಇದು ಸಂವಿಧಾನದ 356ನೇ ವಿಧಿಯ ಹೊಸ ರೂಪವಾಗುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಬಿಜೆಪಿ ಅಥವಾ ಅದರ ಮಿತ್ರಪಕ್ಷಗಳ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿರುವ ರಾಜ್ಯಗಳ ನಾಯಕರು ಮೇಲಿನ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಆರೋಪಗಳನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಅಸ್ಸಾಂ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಹಿಮಂತ ಬಿಸ್ವಾ ಸರ್ಮಾ ಅವರ ಮೇಲೆ ಲೂಯಿಸ್ ಬರ್ಗರ್ ಹಗರಣ ಮತ್ತು ಇತರ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಆರೋಪಗಳಿದ್ದರೂ ಇಡಿ ಅಥವಾ ಸಿಬಿಐ ಯಾವುದೇ ದಾಳಿ ಮಾಡಿಲ್ಲ. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಅಜಿತ್ ಪವಾರ್ ನೇತೃತ್ವದ ಎನ್‌ಸಿಪಿ ಗುಂಪಿನ ಸಚಿವರ ಮೇಲೆ ಭೂ ಹಗರಣ ಮತ್ತು ಇತರ ಆರೋಪಗಳಿದ್ದರೂ ಅವರನ್ನು ಗುರಿಮಾಡಲಾಗಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಬಿಜೆಪಿ ಮಿತ್ರರು. ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಎನ್‌ಡಿಎ ಮಿತ್ರರಾದ ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಸರ್ಕಾರದ ಸಚಿವರ ಮೇಲೆ ಆರೋಪಗಳಿದ್ದರೂ ತನಿಖೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿಲ್ಲ. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಯೋಗಿ ಆದಿತ್ಯನಾಥ್ ಸರ್ಕಾರದ ಕೆಲವು ಸಚಿವರ ಮೇಲೆ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಆರೋಪಗಳಿದ್ದರೂ ಸಿಬಿಐ ಅಥವಾ ಇಡಿ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡಿಲ್ಲ. ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ನಾಯಕರ ಮೇಲಿನ ವ್ಯಾಪಂ ಹಗರಣದಂತಹ ಆರೋಪಗಳು ಸುತ್ತಿಕೊಂಡಿವೆ. ಈ ಪಕ್ಷಪಾತವು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಸೂದೆಯನ್ನು ರಾಜಕೀಯ ದುರ್ಬಳಕೆಗೆ ಬಳಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ತೋರುತ್ತದೆ.
ವಿಪಕ್ಷಗಳ ವಿರೋಧದ ಹಿಂದೆ ಕೇಂದ್ರದ ರಾಜಕೀಯ ತಂತ್ರಗಾರಿಕೆಯು ಅಡಗಿದೆ. ಈ ಮಸೂದೆಗಳನ್ನು “ಸೂಪರ್ ಎಮರ್ಜೆನ್ಸಿ”ಯತ್ತ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಸಂಭವವಿದೆ. ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ತೀರ್ಪಿನ ಬದಲಿಗೆ ಕಾರ್ಯಾಂಗವೇ ನೀಡುತ್ತಿರುವಂತೆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಉಂಟಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಸಂಸದೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವೇ ದುರ್ಬಲಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಜನರಿಂದ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಸರ್ಕಾರದ ಅಧಿಕಾರ ಕಿತ್ತುಕೊಳ್ಳುವುದು ಪೊಲೀಸ್ ಪ್ರಭುತ್ವದತ್ತ ದೇಶವನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವಂತೆ ಆಗುತ್ತದೆ. ಇಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಬಿಐಯಂತಹ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸದಂತೆ ಮಾಡಿ, ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳ ನಾಯಕರನ್ನು ಮಾತ್ರ ಗುರಿಮಾಡುವುದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಕ್ಕೆ ಧಕ್ಕೆಯುಂಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್, ಸೊರೇನ್ ಮತ್ತು ಶಿವಕುಮಾರ್ ಅವರಂತಹವರು ಬಿಜೆಪಿ ವಿರೋಧಿ ನಿಲುವು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಅವರನ್ನು ಗುರಿಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ, ಆದರೆ ಬಿಜೆಪಿ ಮಿತ್ರರ ಮೇಲಿನ ಆರೋಪಗಳನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸುವುದು ದ್ವಂದ್ವ ನೀತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಂವಿಧಾನದ ಸಮಾನತೆಯ ತತ್ವಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದ್ದು, ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಅಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ. ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಹಲವು ಬಾರಿ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ದುರ್ಬಳಕೆಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಿದ್ದರೂ ಕೇಂದ್ರದ ನಡೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಮುಂದುವರಿದಿವೆ.
ಭಾರತದ ಕಾನೂನು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು “ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥ ಎಂದು ಸಾಬೀತಾಗುವವರೆಗೆ ಆತ ನಿರಪರಾಧಿ” ಎಂಬ ತತ್ವವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ಆದರೆ, ಈ ಮಸೂದೆಯು ಕೇವಲ ಆರೋಪದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಬಂಧನದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ 30 ದಿನಗಳ ಅವಧಿಯ ಮೇಲೆ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ನ್ಯಾಯಯುತ ಕಾನೂನು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲಭೂತ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುತ್ತದೆ. ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಆರೋಪಗಳು ಸಾಬೀತಾಗುವ ಮೊದಲೇ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ, ಈ ಮಸೂದೆಯು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ನಿಗ್ರಹದ ನೆಪದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಪಿತೂರಿಯನ್ನು ಬೆಳೆಸುತ್ತದೆ. ಬಿಜೆಪಿ ಆಡಳಿತದ ರಾಜ್ಯಗಳ ನಾಯಕರ ಮೇಲೆ ಇಡಿ ಅಥವಾ ಸಿಬಿಐ ದಾಳಿಗಳು ನಡೆಯದಿರುವುದು ಈ ಪಕ್ಷಪಾತವನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಸ್ಸಾಂ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಬಿಹಾರ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಂತಹ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಆರೋಪ ಹೊತ್ತ ನಾಯಕರನ್ನು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೂ ಏಕೆ ಗುರಿಮಾಡಲಾಗಿಲ್ಲ. ಮಸೂದೆ ಜಾರಿಯಾದರೆ, ಅದು ರಾಜಕೀಯ ದ್ವೇಷ ಸಾಧನೆಯ ಸಾಧನವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಅಧಿಕವಾಗಿದೆ.
ಅಂಗೀಕಾರ ಸಾಧ್ಯತೆ ಕಡಿಮೆ
ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಲಾದ ಮೂರು ಮಸೂದೆಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದು ಸಂವಿಧಾನ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಸೂದೆ. ಉಳಿದ ಎರಡು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಸೂದೆಗಳು. ಆದರೆ ಸಂವಿಧಾನ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಸೂದೆ ಅಂಗೀಕಾರವಾದರೆ ಮಾತ್ರ ಇತರೆ ಮಸೂದೆಗಳಿಗೆ ಬಲ ಸಿಗಲಿದೆ. ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಸೂದೆ ಅಂಗೀಕಾರವಾಗಲು ಲೋಕಸಭೆ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಬಹುಮತ ಬೇಕು. ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿದ್ದರೆ, ದೇಶದ ಅರ್ಧಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸನಸಭೆಗಳ ಅನುಮೋದನೆಯೂ ಅಗತ್ಯ. ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯ ಅಂಕಿತ ದೊರೆತರೆ ಮಾತ್ರ ಕಾನೂನಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಎನ್‌ಡಿಎಗೆ ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಬಹುಮತವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಮಸೂದೆ ಅಂಗೀಕಾರದ ಸಾಧ್ಯತೆ ಕಡಿಮೆಯಿದೆ.
ಮಸೂದೆಯಲ್ಲಿರುವ ಅಂಶಗಳು
1. ಸಂವಿಧಾನದ ಯಾವ ವಿಧಿಗಳಿಗೆ ತಿದ್ದುಪಡಿ?
75ನೇ ವಿಧಿ → ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವರ ನೇಮಕ ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿ
164ನೇ ವಿಧಿ → ರಾಜ್ಯಗಳ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮತ್ತು ಸಚಿವರ ನೇಮಕ ಹಾಗೂ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ
239ಎಎ ವಿಧಿ → ದೆಹಲಿಯ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಶೇಷ ಅವಕಾಶ
—
2. 75ನೇ ವಿಧಿಗೆ ಹೊಸ ಪರಿಚ್ಛೇದ (5ಎ) ಸೇರಿಕೆ
ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವರು **ಐದು ವರ್ಷ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಶಿಕ್ಷೆಯುಳ್ಳ ಅಪರಾಧ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ** ಬಂಧಿತರಾಗಿ **30 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿ** ಇದ್ದರೆ:
31ನೇ ದಿನ ಪ್ರಧಾನಿಯವರ ಶಿಫಾರಸಿನ ಮೇರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಸಚಿವರನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಬಹುದು.
ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡದಿದ್ದರೂ **32ನೇ ದಿನ ಸಚಿವರು ಸ್ವಯಂ ಹುದ್ದೆ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.**
* ಇದೇ ನಿಯಮ **ಪ್ರಧಾನಿ**ಗೂ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರು ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡದಿದ್ದರೆ 32ನೇ ದಿನ ಹುದ್ದೆ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
—
3. 164ನೇ ವಿಧಿಗೆ ಹೊಸ ಪರಿಚ್ಛೇದ (4ಎ) ಸೇರಿಕೆ
ರಾಜ್ಯಗಳ **ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಚಿವರು** 30 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದರೆ:
ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯ ಶಿಫಾರಸಿನ ಮೇರೆಗೆ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು ಸಚಿವರನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಬಹುದು.
ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡದಿದ್ದರೂ ಸಚಿವರು **ಸ್ವಯಂ ಹುದ್ದೆ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.**
ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗೂ ಇದೇ ನಿಯಮ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ.
—
4. 239ಎ ವಿಧಿಗೆ ಹೊಸ ಪರಿಚ್ಛೇದ (5ಎ) ಸೇರಿಕೆ
ದೆಹಲಿಯ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಕೂಡ **ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಅನ್ವಯವಾಗುವ ಅದೇ ನಿಯಮ** ಅನ್ವಯವಾಗುತ್ತದೆ.
—
5. ಇನ್ನುಳಿದ ಮಸೂದೆಗಳು
ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಕಾಯ್ದೆ 1963** → ಸಚಿವರು ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳನ್ನು ವಜಾ ಮಾಡಲು ತಿದ್ದುಪಡಿ.
ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಪುನರ್ರಚನೆ ಕಾಯ್ದೆ 2019** → ಇದೇ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಲು ತಿದ್ದುಪಡಿ.
